Loài vật này trông khá kì dị, vừa giống cua, vừa giống tôm hùm nhưng lại không sống dưới nước, trái lại còn leo thân cây dừa thoăn thoắt.
Đó chính là cua dừa, thành viên lớn nhất trong họ nhà cua ẩn sĩ với tên khoa học là Birgus Latro. Đây được xem là loài động vật chân khớp lớn nhất hiện đang sinh sống trên thế giới.
Loài cua này phân bố chủ yếu trên các hòn đảo thuộc Ấn Độ Dương và nhiều khu vực của Thái Bình Dương. Chúng có nhiều kích thước khác nhau, những con trưởng thành thì rất lớn. Một con cua dừa trưởng thành có thể nặng đến 4,1kg, dài 1m. Tùy vào môi trường sống mà màu sắc của cua dừa trên các đảo có sự khác nhau, từ màu đỏ da cam đến tím xanh nhưng xanh da trời thường là màu chủ đạo.
Về đặc điểm hình thái, cua dừa cũng giống như tất cả các loài giáp xác khác đều có cơ thể dạng đầu - ngực giáp với nhau bao gồm 10 chân (4 cặp chân và 1 cặp càng). Đáng chú ý nhất là cặp càng lớn, sắc bén với lực kẹp vô cùng mạnh tới 1.765 Newton. Lực kẹp này vượt qua cả cú đớp của sư tử. Chính điều này giúp chúng tự vệ và săn tìm thức ăn dễ dàng hơn.
Thức ăn của cua dừa là các loại hoa quả, đặc biệt là dừa và sung. Ngoài ra, chúng còn bắt chuột hoặc chim. Những con vật chậm chạp như rùa biển cũng trở thành miếng mồi ngon của cua dừa.
Cua dừa thường tập trung đông đúc ở những vùng có nhiều cây dừa. Hàng ngày, chúng trèo lên những cây dừa cao chót vót để hái quả ăn. Chúng thường thả những quả dừa từ trên cao xuống để dừa vỡ ra rồi mò xuống ăn. Nếu quả dừa không vỡ, chúng sẽ tự bổ dừa để ăn. Đôi càng khổng lồ, cứng như thép của loài cua này dễ dàng bóc lớp vỏ dai và bổ dừa để uống nước, móc cùi dừa thưởng thức.
Bên cạnh cặp càng to khỏe, mỗi cặp chân còn lại của cua dừa được trang bị các móng sắc nhọn, tạo thế gọng kìm giúp chúng dễ dàng leo trèo trên cây và di chuyển khi sống ở trên cạn. Ngoài leo trèo và di chuyển, một số cặp chân của cua dừa còn có vai trò khác nhau, ví dụ như ở cua dừa cái, chúng sử dụng cặp chân cuối cùng có kích thước nhỏ như một bàn tay để chăm sóc trứng.
Cua dừa trưởng thành đã từ bỏ đại dương và chọn cuộc sống thích nghi hoàn toàn trên cạn. Chúng không thể bơi, và sẽ bị chết đuối nếu chìm dưới nước trong thời gian dài. Điều này là do phần mang của cua dừa trưởng thành bắt đầu thoái hóa dần, thay vào đó các cơ quan được gọi là "phổi branchiostegal" rất phát triển giúp chúng có thể hít thở trên cạn.
Cua dừa thường sống một mình trong các hang dưới đất hay các khe nứt trong đá, tùy thuộc vào địa hình nơi chúng sống. Chúng tự đào hang dưới cát hay đất xốp. Ban ngày, chúng ẩn mình để tránh mất nước vì nhiệt. Hang của cua dừa có những sợi mảnh nhưng rất chắc chắn từ vỏ dừa mà chúng lót bên dưới. Khi nghỉ ngơi trong hang, cua dừa sẽ đóng lối ra vào bằng một trong các cái càng của nó.
Đặc biệt, cua dừa có phần thịt săn chắc và ngọt, rất thơm ngon, có thể chế biến nhiều món như cua đút lò phô mai, cua sốt tiêu kiểu Singapore, cua cháy tỏi, cháo cua… Lớp mỡ dưới bụng cua cùng với trứng cua cái được xem là phần ngon nhất.
Ở Việt Nam, cua dừa chỉ được bán dưới hình thức nhập khẩu và không phải lúc nào cũng mua được.
Loại cua dừa mà các nhà hàng ở Việt Nam nhập về mỗi con thường có trọng lượng từ 1,5-2kg, chiều dài sải chân khoảng 40-50 cm. Với giá bán từ 6-7 triệu đồng/kg, tính ra mỗi con cua trung bình hơn chục triệu đồng nhưng vẫn có nhiều khách đặt trước để thưởng thức loài cua "độc, lạ" này.
Minh Hoa (t/h)
